Η τεχνολογία και η εκπαίδευση συναντώνται σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι και εκεί βρίσκουν την επιστήμη των δεδομένων και τις διαδραστικές οθόνες.
Τα δεδομένα, ή αλλιώς "data", αναδεικνύονται ως το κλειδί για την πρόοδο στην εκπαίδευση, δημιουργώντας νέες δυνατότητες και προοπτικές στις τάξεις του ελληνικού Δημόσιου Σχολείου. Από την άλλη πλευρά, η χρήση της διαδραστικής οθόνης αναδεικνύει μια νέα εποχή στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσφέροντας εργαλεία που ενισχύουν την επικοινωνία, τη συμμετοχή και την εμπλοκή των μαθητών.
Ειδικότερα, με τον συνδυασμό των παραπάνω τεχνολογιών ανοίγονται νέοι ορίζοντες για τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων, δημιουργώντας μια καινοτόμα προσέγγιση στην εκπαίδευση που αποτυπώνει τις σύγχρονες ανάγκες και τις προκλήσεις, αλλά και διαμορφώνει λύσεις σε σύγχρονα εκπαιδευτικά προβλήματα.
Σε αυτό το άρθρο γίνεται μια απόπειρα εξερεύνησης του ρόλου των δεδομένων και της διαδραστικής τεχνολογίας στην εκπαίδευση, εστιάζοντας στην εμπειρία των ελληνικών δημοσίων σχολείων και στις προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας.
Ο ρόλος των δεδομένων στην εκπαίδευση σκιαγραφείται μέσα από διάφορες μελέτες, όπως και στη μελέτη Mining Big Data in Education: Affordances and Challenges, του 2020. Στη μελέτη αυτή αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο η αξιοποίηση δεδομένων μπορεί να ωφελήσει τον τομέα της εκπαίδευσης βοηθώντας να αντιμετωπιστούν οι σύγχρονες προκλήσεις και αναδεικνύονται οι αντίστοιχες δυνατότητες που προκύπτουν. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αναφορά στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στην πρόβλεψη της «επιτυχίας» των μαθητών, καθώς και στη διαφοροποίηση και στην εξατομίκευση στην εκπαίδευση. Παράλληλα, η μελέτη εστιάζει σε διάφορες προκλήσεις, όπως η προστασία και η ασφάλεια των δεδομένων, η ερμηνεία των αποτελεσμάτων από διάφορες δραστηριότητες και η επιδίωξη για τη χρήση των πληροφοριών που προκύπτουν μέσα στην τάξη με βάση τον κώδικα της ηθικής.
Στη μελέτη παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη σημασία και τις διαστάσεις του ζητήματος των δεδομένων στην εκπαίδευση. Τα δεδομένα ταξινομούνται σε τρία επίπεδα, το microlevel, το mesolevel και το macrolevel. Το πρώτο επίπεδο, περιλαμβάνει τα δεδομένα αλληλεπίδρασης, είναι λεπτομερή και μπορούν να παρακολουθούν την πρόοδο του κάθε μαθητή. Στο μεσαίο επίπεδο, συλλέγονται αρχεία γραφής μαθητών, παρέχοντας πληροφορίες για την εξέλιξη των δεξιοτήτων και των αισθήσεων τους. Στο μακροεπίπεδο, συλλέγονται δεδομένα σε θεσμικό επίπεδο, όπως στοιχεία μαθητών και άλλες πληροφορίες του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η ανάλυση των δεδομένων αυτών μπορεί να παρέχει σημαντική κατανόηση για την πρόοδο και τις ανάγκες των μαθητών σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Συνεπώς, η μελέτη αυτή μπορεί να λειτουργήσει σαν ένας οδηγός για την συλλογή πληροφοριών/δεδομένων που είναι χρήσιμο να αντλούμε από τα τεχνολογικά μέσα και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούμε στην τάξη αλλά και για τα σημεία που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με προσοχή.
Εστιάζοντας στα μέσα, η διαδραστική οθόνη αποτελεί μια νέα προσθήκη στις τάξεις του Δημόσιου Σχολείου της χώρας μας. Σταδιακά αυτό το μέσο καθιερώνεται στις τάξεις και οι εκπαιδευτικοί της χώρας μας αρχίζουν να ξεκλειδώνουν ολοένα και περισσότερες δυνατότητες αλλά και προκλήσεις!
Η διαδραστική οθόνη αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο στη συλλογή δεδομένων λόγω της δυνατότητάς της να εμπλέκει τους χρήστες σε διαδραστικές διεργασίες. Οι χρήστες, δηλαδή οι μαθητές, οι μαθήτριες και εκπαιδευτικοί μπορούν να αλληλεπιδρούν με τα δεδομένα με τρόπο που δεν είναι εφικτός με παραδοσιακά μέσα συλλογής δεδομένων, όπως πλοηγοί ή φόρμες εισαγωγής στοιχείων που αξιοποιούνται στο πλαίσιο των μαθημάτων. Επομένως, η διαδραστική οθόνη είναι ιδανικό μέσο για τη συλλογή micro- και mesolevel δεδομένων, εφόσον αποτυπώνει τη συμμετοχή του χρηστών με άμεσο και εύκολο τρόπο.
Για να γίνει αντιληπτή αυτή η δυνατότητα θα περιγράψουμε μερικά παραδείγματα χρήσης της οθόνης από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε δεδομένα. Στη συνέχεια, αποτυπώνονται οι τύποι των δεδομένων, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως το «κλειδί» για την πρόοδο στην εκπαίδευση. Οι διαφορετικοί τύποι δραστηριοτήτων μπορούν να παρέχουν πολύτιμα δεδομένα τόσο με ποσοτικά όσο και με ποιοτικά στοιχεία για την εκπαιδευτική διαδικασία.
Διαδραστικά παιχνίδια μάθησης:
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προβάλλουν παιχνίδια μάθησης με τα οποία οι μαθητές μπορούν να συναγωνιστούν, να λύσουν προβλήματα και τελικά να αποκτήσουν γνώσεις μέσα από διαδραστικές εμπειρίες.
H εικόνα δείχνει ένα διαδραστικό παιχνίδι. Τα παιδιά μπορούν να αντιστοιχίσουν τις λέξεις με τις εικόνες. Ο εκπαιδευτικός με αυτή τη δραστηριότητα μπορεί να γνωρίζει το χρόνο συμπλήρωσης και το βαθμό ανταπόκρισης των παιδιών.
Διαδραστικές ασκήσεις και δραστηριότητες αξιολόγησης:
Οι μαθητές μπορούν να απαντούν σε ερωτήσεις, να επιλέγουν απαντήσεις και να λύνουν ασκήσεις, ενισχύοντας την ενεργή συμμετοχή τους στη διαδικασία της μάθησης.
Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται ένα κουίζ από την εκπαιδευτική πλατφόρμα Mozabook. Οι μαθητές απαντούν στις ερωτήσεις και ταυτόχρονα καταγράφονται οι σωστές και οι λάθος απαντήσεις. Επίσης, καταγράφεται το ποσοστό ολοκλήρωσης της δραστηριότητας.
Διαδραστικές αναπαραστάσεις δεδομένων:
Οι μαθητές μπορούν να εξερευνούν γραφικές αναπαραστάσεις δεδομένων, να επιλέγουν παραμέτρους και να παρατηρούν τις επιδράσεις των μεταβολών στα γραφήματα.
Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται ένας διαδραστικός χάρτης στην εκπαιδευτική εφαρμογή Mozabook, στον οποίο ο μαθητής έχει επιλέξει την κλιματική ζώνη που επιθυμεί να γνωρίσει. Ειδικότερα, έχει επιλέξει την «ηπειρωτική μεσογειακή ζώνη». Ο εκπαιδευτικός αντίστοιχα μπορεί να γνωρίζει τον χρόνο και το αντικείμενο ενασχόλησης του παιδιού πάνω στο χάρτη.
Συλλογή δεδομένων απόκρισης στο AirClass:
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συγκεντρώνουν απαντήσεις από τους μαθητές σε πραγματικό χρόνο, από ψηφοφορίες ή ερωτηματολόγια, επιτρέποντας την άμεση ανάδραση.
H παραπάνω εικόνα δείχνει την εφαρμογή Note στην διαδραστική οθόνη LG και το εργαλείο της οθόνης AirClass. Με το AirClass αποτυπώνεται η ανταπόκριση των μαθητών σε πραγματικό χρόνο, όπως φαίνεται στην εικόνα.
Συνεργατικές δραστηριότητες:
Οι μαθητές μπορούν να συνεργάζονται σε ομαδικές δραστηριότητες, να μοιράζονται ιδέες και να επεξεργάζονται κοινά δεδομένα.
Από την εφαρμογή Note υπάρχει δυνατότητα οι μαθητές να εργάζονται ομαδικά ή/και ατομικά και να συλλέγονται αρχεία γραφής, παρέχοντας πληροφορίες για την εξέλιξη τους μέσα στην τάξη.
Η συλλογή δεδομένων από μια διαδραστική οθόνη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Συνήθως, γίνεται με τη χρήση εφαρμογών που αυτοματοποιούν τη διαδικασία. Αυτές οι εφαρμογές καταγράφουν τις ενέργειες των χρηστών, τα κλικ πάνω σε στοιχεία ή την πλοήγηση σε διάφορα μενού και εφαρμογές. Τα δεδομένα που συλλέγονται αποθηκεύονται αυτόματα, επιτρέποντας την ανάλυση τους για την εξαγωγή δεδομένων. Αυτή η διαδικασία συλλογής δεδομένων επιτρέπει την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι χρήστες αλληλεπιδρούν με την οθόνη, τις προτιμήσεις τους και τις συνήθειες τους, παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα για τη βελτίωση της εμπειρίας χρήστη και την ανάπτυξη των εφαρμογών και των διαδραστικών περιβαλλόντων.
Επιπρόσθετα, ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποθηκεύει και να επεξεργάζεται το αποτύπωμα των χρηστών σε μια διαδραστική οθόνη με μη αυτοματοποιημένο τρόπο. Με προσεκτική παρατήρηση μπορεί να παρακολουθεί τις αντιδράσεις και τις ενέργειες των μαθητών, αποθηκεύοντας και οργανώνοντας ο ίδιος τις απαντήσεις και τις δραστηριότητές τους. Με αυτόν τον τρόπο, ο εκπαιδευτικός δημιουργεί μια πλούσια πηγή πληροφοριών που του επιτρέπει να προσαρμόσει τη διδασκαλία στις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών, προωθώντας με αυτόν τον τρόπο αποτελεσματικές διαδικασίες μάθησης.