Η εκπαιδευτική ρομποτική έχει αναδειχθεί ως ένα καινοτόμο εργαλείο για την ενίσχυση των μαθησιακών εμπειριών και την ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων. Σύμφωνα με έρευνες, η εφαρμογή της ρομποτικής στην εκπαίδευση έχει σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία των παιδιών καθώς ενισχύει την αυτοεκτίμηση τους και παρέχει τρόπους διαχείρισης του άγχους μέσα από τις πρωτοβουλίες και την ανάληψη δράσης. Στο πλαίσιο της ελληνικής εκπαίδευσης, η ρομποτική είναι πλέον ένας τρόπος όχι μόνο για να εξοικειωθούν τα παιδιά με τις επιστήμες, την τεχνολογία, την μηχανική και τα μαθηματικά, αλλά συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική ανάπτυξη των μαθητών και των μαθητριών, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν δεξιότητες που ενισχύουν τη συναισθηματική τους ανθεκτικότητα.
1. Η Ενίσχυση της Αυτοπεποίθησης μέσα από την Εκπαιδευτική Ρομποτική
Ένα από τα βασικά οφέλη της ρομποτικής στην εκπαίδευση είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης των μαθητών και των μαθητριών. Τα παιδιά που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ρομποτικής αντιμετωπίζουν προκλήσεις που απαιτούν τόσο τη δημιουργικότητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών όσο και την ομαδοσυνεργατικότητα στις δράσεις και την επίλυση προβλημάτων.
Η διαδικασία του να κατασκευάσουν και να προγραμματίσουν ένα ρομπότ προσφέρει στα παιδιά την ευκαιρία να δουν την άμεση σύνδεση της θεωρίας με την πράξη. Όταν ένα παιδί καταφέρνει να ολοκληρώσει με επιτυχία μια αποστολή, είτε είναι η κατασκευή ενός ρομπότ που εκτελεί μια συγκεκριμένη λειτουργία, είτε η επίλυση ενός προβλήματος, η επιτυχία αυτή συμβάλλει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του. Τα παιδιά νιώθουν περήφανα για τις επιτυχίες τους και αυτό ενδυναμώνει την πίστη τους στις ικανότητές τους, γεγονός που μεταφράζεται σε μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση τόσο στον τομέα των επιστημών όσο και σε άλλους τομείς της ζωής τους.
Επιπλέον, η εκπαιδευτική ρομποτική ενθαρρύνει τη συνεργασία και τη διαχείριση ομάδων. Όταν οι μαθητές και οι μαθήτριες εργάζονται σε ομάδες για να σχεδιάσουν ή να κατασκευάσουν ρομπότ, μαθαίνουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να αναλαμβάνουν ευθύνες, να καλλιεργούν την ενεργητική τους ακρόαση και να ενσωματώνουν τις ιδέες τους σε ένα κοινό αποτέλεσμα. Αυτή η κοινωνική αλληλεπίδραση και η αναγνώριση του ρόλου τους σε μια ομάδα ενισχύει την αυτοεκτίμηση τους και τα βοηθά να κατανοήσουν τη σημασία της συνεισφοράς τους στην κοινή προσπάθεια.
Παράδειγμα: Σε ένα πρόγραμμα ρομποτικής που υλοποιήθηκε σε κάποιο γυμνάσιο, τα παιδιά κλήθηκαν να δημιουργήσουν ένα ρομπότ που θα μπορούσε να διασχίσει ένα πολύπλοκο λαβύρινθο. Οι αρχικές αποτυχίες τους δεν τα απογοήτευσαν. Αντίθετα, χρησιμοποίησαν τη διαδικασία του πειραματισμού για να βελτιώσουν το ρομπότ τους. Σύμφωνα με τις αρχές της "προοδευτικής μάθησης" (progressive learning), που υποστηρίζει ότι η σταδιακή πρόοδος μέσω μικρών βημάτων οδηγεί σε καλύτερη κατανόηση και αυτοεκτίμηση (Brusilovsky & Millán, 2007), οι μαθητές και οι μαθήτριες βελτίωσαν το σχέδιο και τον προγραμματισμό του ρομπότ τους και τελικά πέτυχαν να το κατασκευάσουν και να το προγραμματίσουν επιτυχώς. Αυτή η επιτυχία ενίσχυσε την αίσθηση της ικανότητάς τους και τους έδωσε τη σιγουριά να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις.
Οι εμπειρίες αυτές αναπτύσσουν τις "προσωπικές ικανότητες" (self-efficacy) των παιδιών, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι μπορούν να επιτύχουν και να ξεπεράσουν δυσκολίες. Η αίσθηση της επίτευξης, όταν το ρομπότ εκτελεί σωστά τη λειτουργία του, μεταφέρεται στην προσωπική ζωή των παιδιών, ενισχύοντας τη γενική αυτοεκτίμησή τους.
2. Η Ρομποτική ως μέσο Διαχείρισης Άγχους
Η εκπαιδευτική ρομποτική μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση του άγχους, καθώς προσφέρει στα παιδιά έναν τρόπο να επικεντρωθούν σε θετικές, δημιουργικές δραστηριότητες. Σε ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά αντιμετωπίζουν πίεση λόγω των σχολικών απαιτήσεων, οι δραστηριότητες ρομποτικής ενθαρρύνουν τη βιωματική μαθησιακή διαδικασία μέσω του παιχνιδιού, προσφέροντας στα παιδιά την ευκαιρία να εκτονώσουν το άγχος τους.
Η διαδικασία προγραμματισμού και κατασκευής ρομπότ απαιτεί συγκέντρωση και υπομονή, στοιχεία που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης άγχους. Τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται την απογοήτευση και τις αποτυχίες, καθώς η ρομποτική ενθαρρύνει την επανάληψη, την πειραματική μάθηση και την εξέλιξη μέσω των λαθών τους. Κάθε αποτυχία μπορεί να συμβάλλει στην καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες εξοικειώνονται με το γεγονός ότι το λάθος αποτελεί μέρος της διαδικασίας προς την επίτευξη του στόχου, και διδάσκονται την αξία της υπομονής και της επιμονής.
Ταυτόχρονα, οι δραστηριότητες ρομποτικής προσφέρουν στα παιδιά έναν τρόπο να ξεφύγουν από το αυστηρό πλαίσιο των σχολικών εξετάσεων και να εξερευνήσουν τις δυνατότητες τους με έναν πιο ελεύθερο και δημιουργικό τρόπο. Το αίσθημα ότι μπορούν να ελέγξουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους, μειώνει το άγχος και ενισχύει την αίσθηση της προσωπικής ικανοποίησης και της επίτευξης.
Παράδειγμα: Ο Γιάννης, ένας μαθητής της Γ' Γυμνασίου, αντιμετώπιζε έντονο άγχος λόγω των σχολικών εξετάσεων και των αυξανόμενων πιέσεων στο σπίτι. Όταν συμμετείχε σε μια δραστηριότητα ρομποτικής στο σχολείο του, το άγχος του μειώθηκε. Το ρομπότ που κατασκεύασε με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές του δεν λειτουργούσε ακριβώς όπως έπρεπε στην αρχή, αλλά ο Γιάννης άρχισε να κατανοεί ότι τα λάθη είναι μέρος της διαδικασίας και ότι η επιτυχία απαιτεί υπομονή και ανατροφοδότηση.
Η εκπαιδευτική ρομποτική προσφέρει μια δυναμική προσέγγιση για την ανάπτυξη τόσο των τεχνικών όσο και των συναισθηματικών δεξιοτήτων των μαθητών και των μαθητριών. Η συμμετοχή σε δραστηριότητες ρομποτικής ενισχύει την αυτοεκτίμηση, καθώς τα παιδιά βλέπουν τους κόπους τους να αποδίδουν καρπούς, ενώ ταυτόχρονα τους προσφέρει τα εργαλεία για την αποτελεσματική διαχείριση του άγχους. Επομένως, η εκπαιδευτική ρομποτική δεν είναι μόνο ένας τρόπος για τα παιδιά να μάθουν τεχνολογία, αλλά και ένα ισχυρό εργαλείο για την ψυχική τους ανάπτυξη και την ενίσχυση της συναισθηματικής τους ανθεκτικότητας, προετοιμάζοντάς τα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του μέλλοντος με αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία.